Dlaczego u osób z przewlekłą chorobą nerek (PChN) istnieje ryzyko niedoboru żelaza?
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie przewlekłą chorobę nerek, powszechnie znaną jako PChN, ryzyko wystąpienia niedokrwistości wzrasta. Na wystąpienie takiej niedokrwistości może mieć wpływ niedobór żelaza.
Przewlekła choroba nerek występuje, gdy masz uszkodzone nerki lub zmniejszoną czynność nerek dłużej niż przez trzy miesiące1. Może ją powodować wiele czynników, w tym wysokie ciśnienie krwi czy cukrzyca. Lekarz może Cię poinformować o konkretnym stadium PChN, od 1 do 5, gdzie stadium 5 jest najcięższe. Stadium choroby jest obliczane za pomocą pomiaru znanego jako szybkość filtracji kłębuszkowej (GFR). Niższe wartości GFR oznaczają, że pacjent ma wyższy stopień PChN i może wymagać intensywniejszego leczenia niedoczynności nerek.
W miarę jak stadium PChN staje się bardziej zaawansowane, pojawia się większe prawdopodobieństwo, że będziesz również chorować na niedokrwistość. Niedokrwistość pojawia się wtedy, gdy nie masz wystarczającej ilości hemoglobiny w krwinkach czerwonych do transportowania prawidłowej ilości tlenu po całym Twoim organizmie. Niemal wszyscy pacjenci z PChN w stadium 5 cierpią na niedokrwistość z niedoboru żelaza2.
Jeśli dojdzie do niedokrwistości w przebiegu PChN, niedobór żelaza może być jedną z przyczyn. Nawet połowa osób z PChN w stadium 2–5 doświadcza niedoboru żelaza w różnej formie3. Niedobór żelaza przy PChN pojawia się, kiedy podaż żelaza i zapotrzebowanie na żelazo w Twoim organizmie zostają zachwiane. Może się tak zdarzyć z powodu:
- utraty krwi (więc także utraty żelaza) spowodowanej:
- częstymi badaniami krwi4,
- dializami, jeśli Twój stan zdrowia już tego wymaga4;
- ograniczonym przyjmowaniem żelaza spowodowanym:
- spożywaniem mniejszej ilości produktów spożywczych bogatych w żelazo3,
- ograniczonym wchłanianiem żelaza z pożywienia do Twojego krwiobiegu5
Jeżeli występuje u Ciebie PChN, to może również wystąpić niedokrwistość zwana „niedokrwistością w chorobie przewlekłej”. Stan zapalny często powiązany z niedokrwistością spowodowaną występowaniem choroby przewlekłej może prowadzić do niedoboru żelaza ze względu na ograniczone wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego lub jego ograniczonego uwalniania z zapasów5.
Jeżeli przyjmujesz lek stymulujący erytropoezę, powszechnie znany jako ESA, może u Ciebie również wystąpić niedobór żelaza.
Jedną z ról, jaką pełnią nasze nerki jest produkcja hormonu zwanego erytropoetyną, który stymuluje produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym5. Jeśli cierpisz na PChN, Twoje nerki mogą przestać produkować erytropoetynę i może rozwinąć się u Ciebie niedokrwistość. Może w tym przypadku zostać Ci podany środek stymulujący erytropoezę (ESA)2 w celu wyleczenia niedokrwistości. Podobnie jak erytropoetyna wytwarzana przez zdrowe nerki, ESA daje sygnał szpikowi kostnemu, aby produkował czerwone krwinki i zwiększał ich liczbę w Twoim ciele5. W związku z tym, że produkcja zdrowych czerwonych krwinek wymaga obecności żelaza, ESA szybko zużywa jego zapasy w Twoim organizmie, wywołując niedobór żelaza5. Z tego powodu możesz potrzebować dodatkowej ilości żelaza, aby wystarczyło go do produkcji hemoglobiny w nowych czerwonych krwinkach6.
Leczenie niedokrwistości i niedoboru żelaza za pomocą ESA i żelaza (doustnie lub w zastrzyku) powinno pomóc w zmniejszeniu uczucia zmęczenia i ogólnie polepszyć samopoczucie. Lekarze leczą też niedokrwistość dlatego, że może ona mieć udział w postępowaniu choroby nerek i zwiększyć ryzyko wystąpienia niewydolności serca lub innych problemów sercowo-naczyniowych3.
Zarówno niedobór żelaza jak niedokrwistość z niedoboru żelaza to powszechnie występujące problemy pacjentów poddawanych hemodializie ze względu na utratę krwi w filtrze do dializy, częstych badań krwi oraz krwawienia w miejscu przeprowadzania hemodializy lub innych częściach ciała, a tym w przewodzie pokarmowym4.
Jeżeli jesteś dializowany(-a), lekarz prawdopodobnie będzie monitorował Twój stan żelaza, jednak jeżeli masz obawy związane z niedoborem żelaza, PChN lub leczeniem, ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką wykonującą dializy.
- National Kidney Foundation. K/DOQI Clinical practice guidelines for chronic kidney disease: Evaluation, classification, and stratification. Am J Kidney Dis. 2002;39:S1-S266r.
- Babitt JL, Lin HY. Mechanisms of anemia in CKD. J Am Soc Nephrol. 2012;23(10):1631-4.
- Mehdi U, Toto RD. Anemia, diabetes, and chronic kidney disease. Diabetes Care. 2009;32(7):1320-6. doi:10.2337/dc08-0779.
- Fishbane S, Pollack S, Feldman HI, Joffe MM. Iron indices in chronic kidney disease in the National Health and Nutritional Examination Survey 1988-2004. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(1):57-61. doi:10.2215/CJN.01670408.
- Wittwer I. Iron deficiency anaemia in chronic kidney disease. J Ren Care. 2013;39(3):182-8.
- Aapro M, Österborg a, Gascón P, Ludwig H, Beguin Y. Prevalence and management of cancer-related anaemia, iron deficiency and the specific role of i.v. iron. Ann Oncol. 2012;23(8):1954-62. doi:10.1093/annonc/mds112.