Jeśli zdiagnozowano u Ciebie przewlekłą niewydolność serca, prawdopodobnie będziesz mieć wizyty kontrolne u lekarza w celu sprawdzenia, jak sobie radzisz i kontroli przyjmowanych leków. Jednak jeżeli odczuwasz objawy niedoboru żelaza, ważne jest, aby je z nim omówić.
Świadomość tego, czy masz niedobór żelaza czy nie, jest ważna, ponieważ może mieć duży wpływ na Twoje życie, a także na Twoje rokowania. Jeśli cierpisz na przewlekłą niewydolność serca i niedobór żelaza, będzie Ci trudniej wykonywać ćwiczenia fizyczne, a także może pogorszyć się jakość Twojego życia w porównaniu do osób cierpiących na niewydolność serca przy prawidłowym poziomie żelaza1,2.
Może to oznaczać, że musisz odpoczywać w ciągu dnia i trudniej jest Ci np. oddawać się ogrodnictwu czy spędzać czas z rodziną2.
Niedobór żelaza może także oznaczać zwiększone ryzyko konieczności przeszczepu serca w stosunku do osób, u których nie stwierdzono niedoboru żelaza. Wzrasta też ryzyko śmierci3.
Jeżeli uważasz, że możesz cierpieć na niedobór żelaza, skorzystaj z Przeglądu objawów, aby dowiedzieć się więcej oraz aby pomóc sobie w przygotowaniu notatek przed wizytą u lekarza. Warto wcześniej zastanowić się nad tym, jakich informacji może potrzebować lekarz, aby zrozumieć Twoje objawy oraz odkryć ich przyczynę, ale też zapisać wszelkie pytania, które możesz do niego mieć.
Twój lekarz może Ci zadać następujące pytania:
- Czy regularnie zażywasz leki?
- Czy przestrzegasz zaleconej diety?
- Jak często wychodzisz na spacer lub ćwiczysz?
- Czy odczuwasz zmęczenie każdego dnia? Czy każdego dnia ucinasz sobie drzemkę?
Przykłady pytań, które możesz zadać:
- Ciągle odczuwam zmęczenie; czy to może być niedokrwistość?
- Tracę oddech przy najprostszych czynnościach; czy mogę coś z tym zrobić?
- Czy podczas ostatniego badania krwi sprawdzaliśmy mój poziom hemoglobiny? Jakie były wyniki?
Niedokrwistość pojawia się, kiedy brakuje czerwonych krwinek we krwi lub jeśli poziom hemoglobiny jest niski4. Hemoglobina transportuje tlen we krwi z płuc do reszty ciała. Lekarz może sprawdzić, czy występuje u Ciebie niedokrwistość, wykonując badanie morfologiczne krwi. Może ono pomóc Twojemu lekarzowi ustalić liczbę czerwonych krwinek oraz ilość hemoglobiny w Twojej krwi5.
Poniższa tabela przedstawia stężenie hemoglobiny, które lekarz może uznać za „niskie”. Wartości graniczne definiujące niedokrwistość mogą być różne dla różnych grup osób.
| Płeć/Wiek | Badanie Krwi | Wartości wzorcowe, którymi Twój lekarz może posługiwać się przy określaniu występowania niedokrwistości* |
|---|---|---|
| Mężczyźni > 15 lat | Ilość hemoglobiny wskazująca na niedokrwistość | Poniżej 13 g/dL6 |
| Kobiety > 15 lat (niebędące w ciąży) | Ilość hemoglobiny wskazująca na niedokrwistość | Poniżej 12 g/dL6 |
| Kobiety > 15 lat (w ciąży) | Ilość hemoglobiny wskazująca na niedokrwistość | Poniżej 11 g/dL6 |
* Wartości wzorcowe i jednostki podane w tej tabeli służą wyłącznie do celów informacyjnych i możliwe jest, że lekarz stosuje inne wartości wzorcowe lub jednostki. Porozmawiaj z lekarzem o tym, co oznaczają Twoje wyniki.
W ramach pierwszego badania krwi lub ramach kolejnego badania kontrolnego lekarz może również zbadać Twoją krew pod kątem niedoboru żelaza. Kilka różnych wyników badań krwi może pomóc lekarzowi ustalić, czy występuje u Ciebie niedobór żelaza. Należą do nich:
- TSAT, lub wysycenie transferyny, test mierzący ilość żelaza transportowanego w organizmie7,
- osoczowa ferrytyna*, która wskazuje ilość zasobów żelaza w Twoim organizmie8,
- żelazo w osoczu*całkowita ilość żelaza obecnego w osoczu Twojej krwi7.
*Tam, gdzie wspomniano, osocze to płynna część krwi pozostała po usunięciu czerwonych krwinek
Poniższa tabela przedstawia wartości, które lekarz może zastosować w celu ustalenia, czy występuje u Ciebie niski poziom żelaza.
| Badanie krwi | Zalecenia ESC na 2016 rok dotyczące leczenia innych chorób współistniejących u pacjentów z niewydolnością serca9* |
|---|---|
| Osoczowa ferrytyna | <100 µg/L |
| Ferrytyna | 100-299 µg/L |
| Wysycenie transferyny (TSAT) | < 20%10 |
* Wartości wzorcowe i jednostki podane w tej tabeli służą wyłącznie do celów informacyjnych i możliwe jest, że lekarz stosuje inne wartości wzorcowe lub jednostki. Porozmawiaj z lekarzem o tym, co oznaczają Twoje wyniki.
Jeżeli okaże się, że masz niedobór żelaza lub niedokrwistość z niedoboru żelaza, lekarz będzie mógł zalecić Ci najlepszą opcję leczenia. To może być prosta zmiana w Twojej diecie w postaci uwzględnienia większej ilości bogatych w żelazo produktów spożywczych, suplementów żelaza dostępnych bez recepty lub otrzymanie recepty na doustne lub dożylne żelazo. Aby uzyskać więcej informacji na temat tego, jak poradzić sobie z niedoborem żelaza, kliknij na Sposoby leczenia.
Jeśli cierpisz na przewlekłą niewydolność serca, to niedobór żelaza także może wywołać poważne konsekwencje i obniżyć jakość Twojego życia2 oraz zwiększyć ryzyko śmierci3. Dlatego właśnie niedobór żelaza należy wyleczyć. Efektywne leczenie może podnieść jakość Twojego życia oraz zmniejszyć ryzyko hospitalizacji spowodowanej problemami z sercem11.
Leczenie niedoboru żelaza może poprawić jakość życia11 oraz zmniejszyć ryzyko hospitalizacji11
Istnieje wiele sposobów leczenia niedoboru żelaza, w zależności od tego, dlaczego masz niedobór żelaza i jak niski jest jego poziom. Lekarz oceni wszystkie opcje i leki, które już przyjmujesz przed zaproponowaniem tego, co będzie dla Ciebie najlepsze.
Jednym ze sposobów jest zwiększenie ilości żelaza w diecie poprzez włączenie do diety żywności bogatej w żelazo, takiej jak czerwone mięso, wątroba, wzbogacone płatki śniadaniowe czy liściaste warzywa12. Jednak zmiany w diecie mogą nie wystarczyć do skorygowania Twojego poziomu żelaza lub nie wywołać potrzebnych zmian dostatecznie szybko. Inne sposoby to:
- Doustne suplementy zawierające żelazo dostępne bez recepty lub na receptę12
- Żelazo dożylne, które należy wstrzykiwać bezpośrednio do krwiobiegu13
Tabletki doustne zawierające żelazo są powszechnie stosowane, ale wiąże się z nimi ryzyko wystąpienia np. zaparcia, nudności czy zgagi.
Wybór pomiędzy doustnymi suplementami i leczeniem dożylnym żelazem będzie zależeć od Twojego stanu. Pomimo tego, że suplementy doustne są powszechnie dostępne i stosowane, Twój lekarz może zasugerować Ci zastosowanie terapii żelazem dożylnym, jeśli doustna suplementacja okaże się nieefektywna, nie będzie mogła zostać zastosowana lub kiedy zajdzie potrzeba natychmiastowego uzupełnienia Twoich zasobów żelaza.
Jeśli cierpisz na przewlekłą niewydolność serca, Twój lekarz może zasugerować Ci zastosowanie terapii żelazem dożylnym, jeśli doustne preparaty nie przyniosą pożądanego efektu, nie będą mogły być zastosowane lub kiedy zajdzie medyczna potrzeba natychmiastowego uzupełnienia Twoich zasobów żelaza.
Porozmawiaj z lekarzem o możliwościach leczenia i swoich objawach, aby wspólnie zdecydować o najlepszym sposobie przywrócenia stężenia żelaza na właściwe tory.
- Jankowska E a, Rozentryt P, Witkowska A, et al. Iron deficiency predicts impaired exercise capacity in patients with systolic chronic heart failure. J Card Fail. 2011;17(11):899-906. doi:10.1016/j.cardfail.2011.08.003.Comín-Colet J, Enjuanes C, González G, et al. Iron deficiency is a key determinant of health-related quality of life in patients with chronic heart failure regardless of anaemia status. Eur J Heart Fail. 2013;15(10):1164-72. doi:10.1093/eurjhf/hft083.
- Comín-Colet J, Enjuanes C, González G, et al. Iron deficiency is a key determinant of health-related quality of life in patients with chronic heart failure regardless of anaemia status. Eur J Heart Fail. 2013;15(10):1164-72. doi:10.1093/eurjhf/hft083.
- Jankowska E a, Rozentryt P, Witkowska A, et al. Iron deficiency: an ominous sign in patients with systolic chronic heart failure. Eur Heart J. 2010;31(15):1872-80. doi:10.1093/eurheartj/ehq158.
- Wood MM, Elwood PC. Symptoms of iron deficiency anaemia: A community survey. Br J Prev Soc Med. 1966;20:117-121.
- Dean L. 1. Blood and the cells it contains. Blood Groups Red Cell Antigens. 2005:1-6. Available at: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2263/.
- Sullivan KM, Mei Z, Grummer-Strawn L, Parvanta I. Haemoglobin adjustments to define anaemia. Trop Med Int Health. 2008;13(10):1267-71. doi:10.1111/j.1365-3156.2008.02143.x.Suominen P, Punnonen K, Rajamäki a, Irjala K. Serum transferrin receptor and transferrin receptor-ferritin index identify healthy subjects with subclinical iron deficits. Blood. 1998;92(8):2934-9. Available at: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9763580.
- Yip R, Parvanta I, Cogswell M, et al. Recommendations to prevent and control iron deficiency in the United States. Morb Mortal Wkly Rep. 1998;47(RR-3):1-29. Available at: http://scholar.google.com/scholar?hl=en&btnG=Search&q=intitle:Recommenda.... Accessed October 19, 2013.
- Suominen P, Punnonen K, Rajamäki a, Irjala K. Serum transferrin receptor and transferrin receptor-ferritin index identify healthy subjects with subclinical iron deficits. Blood. 1998;92(8):2934-9. Available at: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9763580.
- Ponikowski P et al. 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: The Task Force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the European Society of Cardiology (ESC). Developed with the special contribution of the Heart Failure Association (HFA) of the ESC. Eur J Heart Fail. 2016 May 20. doi: 10.1002/ejhf.592. [Epub ahead of print]
- Fishbane S, Pollack S, Feldman HI, Joffe MM. Iron indices in chronic kidney disease in the National Health and Nutritional Examination Survey 1988-2004. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(1):57-61. doi:10.2215/CJN.01670408.
- Ponikowski P, van Veldhuisen DJ, Comin-Colet J, et al. Beneficial effects of long-term intravenous iron therapy with ferric carboxymaltose in patients with symptomatic heart failure and iron deficiency. Eur Heart J. 2014:657-668. doi:10.1093/eurheartj/ehu385.
- Alleyne M, Horne MK, Miller JL. Individualized treatment for iron-deficiency anemia in adults. Am J Med. 2008;121(11):943-8. doi:10.1016/j.amjmed.2008.07.012.
- Mcdonagh T, Macdougall IC. Iron therapy for the treatment of iron deficiency in chronic heart failure : intravenous or oral ? Iron deficiency : a common co-morbidity in heart failure. Eur J Heart Fail. 2015.