Ameliyat öncesinde doktorunuzla bir sohbet gerçekleştirmeniz önemlidir. Bu sayede doktorunuz risk durumunuzu değerlendirebilir ve ameliyattan önce atılması gereken adımları size anlatabilir. Yakın tarihli rehberlerde ve tıbbi gözden geçirmelerde, ameliyat öncesi demir eksikliğini ve/veya anemiyi değerlendirmenin ve tedavi etmenin önemi vurgulanmıştır1,2,3.
Anemi, vücudunuzda yeterli sayıda kırmızı kan hücresi (alyuvar veya eritrosit) olmadığında veya kan hücrelerinde oksijeni dokularınıza taşıyacak yeterince hemoglobin bulunmadığında (bunun nedeni demir eksikliğidir) görülür.
Tedavi edilmeyen anemi, hastanenin ameliyatınızı ertelemek zorunda kalması anlamına gelebilir4. Ameliyata girer ve kan kaybederseniz kan nakline ihtiyaç duyabilirsiniz5. Kan nakli yapılması iyileşme sürecinizi yavaşlatabilir6. Neyse ki anemi tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır ve anemik olduğunuzu ne kadar erken öğrenirseniz yardımı dokunacak tedavilere de o kadar çabuk başlayabilirsiniz.
Ameliyat sırasında ileri seviyede kanama riskinizi azaltmak için doktorunuzla aşağıdaki konuların görüşülmesi de önemlidir:
Kullandığınız ilaçlar nedeniyle kanama riskinizin daha yüksek olup olmadığı
Mevcut tıbbi rahatsızlıklarınız ile ilgili tıbbi hikayeniz
Cerrahi türünün de yüksek kanama riski arz edebilmesi veya etmemesi
Ayrıca, ameliyat öncesinde demir eksikliği veya anemi olması hastanın cerrahi sonucunu kötüleştirebilir7-9. Dolayısıyla, doktorunuzla birlikte bu konuların ele alınması önemlidir.
Doktorunuzun, gireceğiniz ameliyatta kanama yaşama ihtimaliniz olup olmadığını bilmesi gerekecektir.
Bu bilgiler, aile hikayenizle ilgili soruları ve geçmişte ameliyat öncesinde veya sonrasında bizzat aşırı kanama yaşayıp yaşamadığınızla ilgili soruları kapsayacaktır. Doktorunuz anemi veya demir eksikliğiniz olup olmadığını belirlemek amacıyla sizden muhtemelen bir kan tahlili (hemoglobin düzeyinin ve demir metabolizması göstergelerinin ölçümünü kapsar) alacaktır10.
Bu tahlil; demir eksikliğiniz olup olmadığını, kırmızı kan hücresi (alyuvar veya eritrosit) düzeylerinizin düşük olup olmadığını ve bir rahatsızlığınız varsa bunun ne kadar ciddi olduğunu hem doktorunuzun hem de sizin öğrenmenizi sağlar. Doktorunuza, en uygun tedavi yolu ile ilgili ipuçları verir.
Doktorunuz, farklı formlarda demir içeren ilaçlar reçete edebilir. Bunlar:
- Oral demir preparatları (tablet, kapsül, damla, şurup)
- Damar içine (intravenöz) infüzyon veya enjeksiyon; bu durumda demir dozu, toplardamar aracılığıyla doğrudan kan dolaşımınızı verilir
Gerek ilaç kullanımıyla gerekse infüzyon uygulamasıyla ameliyat öncesinde vücudunuzun demir stoklarının artırılması, ameliyat sırasında veya sonrasında kan nakline ihtiyaç duyabilme riskinizi azaltır. Kan nakillerinin bazı içsel riskleri de beraberinde getirebilmesi nedeniyle bu konu önemlidir12-13.
Hem demir eksikliğinizin ve aneminizin derecesine hem de tercih ettiğiniz tedaviye bağlı olarak iyileşme süreleri farklılık gösterebilir.
Ameliyata giren hastaların mevcut kronik enflamatuvar (iltihaplı) hastalıkları, demirin bağırsaklarda emilimini ve organizmada sindirimini engelleyebilir. Bu tür hastalarda sıklıkla demir eksikliği gelişir1.
Bu durum, oluşan iltihabın, demirin kana alınmasını engelleyen 'hepsidin' adlı özel bir proteini harekete geçirmesiyle ilgilidir15. İltihap kronik ve uzun süreli bir nitelik taşıyorsa organizmanın tüm hücreleri, enerji metabolizması için gerekli demir elementini alamaz16.
Öte yandan demir eksikliği ve anemi, altta yatan hastalığın tedavisi sırasında ortaya çıkabilir. Örneğin, kemoterapi ve ışın tedavisi verilmesi kanserli hastalarda demir eksikliğine yol açabilir18-20.
Ayrıca, kronik kan kaybı da ameliyata hazırlanan hastalarda demir eksikliğine neden olabilir. Örneğin, rahim urları (uterus fibroidleri) bulunan çoğu kadın adet kanamasını ağır geçirir. Bu durum önce demir eksikliğine ve sonra da demir eksikliği anemisine yol açabilir21.
- Munting KE et al. Anaesthesia 2019, 74 (Suppl. 1), 49–57
- Rössler J et al. Br J Anaesth 2020;124:25–34
- Munoz M et al. Anaesthesia 2017, 72, 233–247
- Ranucci M et al. Ann Thorac Surg 2013;96:478–485
- Murphy GJ, et al. Circulation 2007; 116:2544-52
- Carson JL et al. Lancet 1996; 348: 1055-60;
- Dunne JR et al. J Surg Res 2002; 102: 237-44;
- Musallam KM et al. Lancet 2011; 378: 1396-407
- Munoz et al. Blood Transfusion 2017; 15: 422-37
- Munoz M et al. Anesthesia. 2017; 72: 233-247
- Calleja JL, et al. Int J Colorectal Dis. 2016; 31:543–51.
- Froessler B, et al. Ann Surg. 2016;264:41–6
- Goodnough L. Transfusion 2012; 52: 1585–92
- Hentze et al. Cell. 2010 Jul 9; 142 (1): 24-38.
- Cappellini MD et al. Am J Hematol 2017; 92: 1068–78
- Fowler AJ, et al. Br J Surg. 2015; 102 (11): 1314-1324.
- Fraenkel, P. G. (2017). "Med Clin North Am 101 (2): 285-296
- Clara Camaschella, Hematology 2015;
- Madu et al. Med Princ Pract. 2017 Jan; 26 (1): 1-9.
- Bolotova E.V., Dudnikova A.V., Krutova V.A. Frequency and characteristics of iron deficiency states in women of reproductive age. Clinical medicine. 2020; 98 (4): 287-293
- Kassebaum NJ et al. Hematol Oncol Clin N Am 2016; 30: 247–308
- Richards T et al. PLoS One 2015; 10: e0130861
- Beattie WS, et al. Anesthesiology 2009; 110 (3): 574-581
- von Heymann C et al. J Thorac Cardiovasc Surg 2016; 152: 1412–1420
- Gasche C et al. Gut 2004; 53: 1190-7
- Agarwal R. Am J Nephrol 2007; 27: 565–71
- Fallah R et al. Iran J Ped Hematol Oncol 2016; 6: 32-7
- Vukovic-Cvetkovic V et al. Acta Clin Croat 2010; 49: 389-94;
