İBH’ye eşlik eden demir eksikliği için tedavi seçenekleri
İBH teşhisi aldıysanız doktorunuz hem kendinizi nasıl hissettiğinizi görmek hem de semptomlarınızdaki iyileşmeleri takip etmek için sizi düzenli aralıklarla kontrole çağıracaktır.
Kendinizi yorgun hissediyorsanız veya solgunluk, baygınlık ya da kalp çarpıntısı gibi demir eksikliğinin diğer belirtilerini gösteriyorsanız doktorunuzdan başka bir randevu daha alabilir veya bir sonraki randevunuzda doktorunuzla bu semptomları konuşabilirsiniz.
Randevunuzu verimli şekilde geçirmek istiyorsanız, doktorunuzun bu semptomların nedenini bulmak için sizden alacağı bilgileri önceden düşünüp hazırlanabilirsiniz.
Sormak istediğiniz soruları da bir yere not etmeyi unutmayın.
Örneğin doktorunuz size şu tür sorular sorabilir:1,2
- Şu an için İBH semptomlarınız ne durumda?
- Hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
- Rahat uyuyabiliyor musunuz?
- Ne kadar egzersiz yapıyorsunuz?
- Hayatınızda sizi strese sokan bir şeyler var mı?
Siz de doktorunuza şu soruları sorabilirsiniz:
- Sürekli halsizim. Sizce bende anemi olabilir mi?
- Hemoglobin / ferritin düzeyime yakın zamanda bakıldı mı? Bakıldıysa sonuçlar nasıl?
- Anemim varsa bana en uygun tedavi seçeneği nedir?
- Aneminin tekrarlamaması için ne yapabilirim?
Doktorunuz demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi testini nasıl yapar?
İBH’niz varsa belirli aralıklarla Tam Kan Sayımı (TKS) yapılır3.
Bu kan testi, anemik olup olmadığınızı belirlemek için kullanılabilir.
Demir eksikliğini gösteren başka kan testleri de yapılabilir.
Demir eksikliği veya anemi teşhisi koyulan ve tedaviye başlanan hastalara, alyuvar sayısının artıp artmadığını görmek için düzenli aralıklarla kan testi yapılabilir.
Kandaki sağlıklı alyuvar miktarı azaldığında veya hemoglobin seviyeleri düştüğünde anemi ortaya çıkar4.
Hemoglobin, kandaki oksijeni akciğerlerden alarak vücudun diğer bölümlerine taşır.
Doktorunuz Tam Kan Sayımı yaparak anemik olup olmadığınızı kontrol edebilir.
Yapılan testler doktorunuzun kandaki alyuvar sayısını ve hemoglobin miktarını görmesine yardımcı olur5.
Aşağıdaki tablo, doktorunuzun “düşük” olarak nitelendirebileceği hemoglobin seviyesini göstermektedir.
Anemiyle ilgili eşik değerler, gruplar arasında farklılık gösterebilir.
| Cinsiyet/Yaş | Kan Testi | Anemi Değerlendirmesinde Kullanılabilecek Rehber Değerler |
|---|---|---|
| Erkek > 15 yaş | Anemi gösteren hemoglobin değeri | <13 g/dL6 |
| Kadın > 15 yaş (gebelik yok) | Anemi gösteren hemoglobin değeri | <13 g/dL6 |
| Kadın > 15 yaş (gebe) | Anemi gösteren hemoglobin değeri | <13 g/dL6 |
Bu tabloda verilen rehber değerler ve birimler yalnızca referans niteliğindedir. Doktorunuz farklı rehber değerler veya birimler kullanabilir.
Sonuçlarınızın ne anlama geldiğini doktorunuzla görüşün.
Doktorunuz ilk kan testinde veya daha sonra yapılan testlerde demir eksikliğinize bakabilir.
Birkaç farklı kan testi sonucu, doktorunuzun demir eksikliği teşhisi koymasına yardımcı olabilir.
Örneğin:
- Vücudunuzda dolaşan demir miktarını ölçen TSAT veya diğer adıyla transferrin satürasyonu7
- Vücudunuzdaki demir depolarının doluluğunu gösteren serum ferritin bu amaçla kullanılabilir8
Doktorunuz, aşağıdaki tabloda verilen değerleri kullanarak demir eksikliğiniz olup olmadığını kontrol edebilir.
| Kan Testi Sonucu | Anemi Değerlendirmesinde Kullanılabilecek Rehber Değerler |
|---|---|
| Serum Ferritin | <30 ng/mL (İBH’sinde gerileme olan hastalar) |
| Ferritin | <100 ng/mL (İBH aktif olan hastalar) |
| Transferrin satürasyonu (TSAT) | <%20 |
Bu tabloda verilen rehber değerler ve birimler yalnızca referans niteliğindedir. Doktorunuz farklı rehber değerler veya birimler kullanabilir.
Sonuçlarınızın ne anlama geldiğini doktorunuzla görüşün.
Doktorunuz, kan testi sonuçlarınıza göre demir eksikliği veya demir eksikliği anemisi tanısı koyabilir.
Tedavi seçeneklerini de yine doktorunuzla görüşebilirsiniz.
İBH’ye eşlik eden demir eksikliği için tedavi seçenekleri
Doktorunuz semptomlarınızı dinledikten ve kan testi sonuçlarınıza baktıktan sonra demir eksikliğiniz veya demir eksikliği aneminiz olup olmadığını anlayıp sizin için en uygun tedaviyi tavsiye edecektir.
Tedavi seçeneklerinden biri kırmızı et, karaciğer, besin değerleri zenginleştirilmiş tahıl ürünleri ve yeşil yapraklı sebzeler gibi demir yönünden zengin besinleri daha fazla tüketmek olabilir9.
Bu rehber, yemek planı yaparken, demir içeriği zengin gıdaları seçmenize yardımcı olacaktır.
Demir yönünden zengin olan bazı gıdalar İBH semptomlarını artırabileceği için beslenme düzeninizde değişiklik yapmayı düşünüyorsanız doktorunuza danışın.
Örneğin İBH’nizin şiddetlendiği dönemlerde fasulye, baklagil ve brokoli gibi lifli gıdaları tüketmemeyi tercih edebilirsiniz.
İBH’niz hafiflediğinde ise demir yönünden zengin birçok gıdayı tüketerek demir depolarınızı doldurursunuz.
Tükettiğiniz besinler, demir seviyenizi yüksek tutmaya yardımcı olabilir ancak anemikseniz fazladan demire ihtiyaç duyabilirsiniz.
Doktorunuz size birkaç farklı şekilde demir takviyesi yapabilir:
- Oral yolla alınan, reçeteli veya reçetesiz demir takviyeleri10
- Demirin serum veya enjeksiyon yoluyla, doğrudan damardan kan dolaşımına verildiği demir iğnesi10
- Demir seviyesinin çok düşük olduğu durumlarda yapılan kan nakli11
Demir eksikliğinizin seviyesine, İBH’nizin durumuna ve kullandığınız diğer ilaçlara göre bazı tedaviler sizin için diğerlerine kıyasla daha uygun olabilir.
Doktorunuz mevcut tedavi seçeneklerini size anlatıp durumunuza en uygun tedaviyi önerecektir.
Uygulanan tedaviye göre kendinizi iyi hissetmeye başlayacağınız süre değişiklik gösterebilir.
Tedavinin olumlu etkisini ne zaman göreceğinizi doktorunuza danışın12.
Tedavinizle ilgili sorun yaşıyor ve yan etkiler görüyorsanız ya da semptomlarınızda bir iyileşme yoksa tavsiye almak için doktorunuza başvurun.
- NIH Senior Health talking to your doctor. Available at: http://nihseniorhealth.gov/talkingwithyourdoctor/planningyourdoctorvisit....
- NHS Choices GP Choice. Available at: http://www.nhs.uk/choiceintheNHS/Yourchoices/GPchoice/Pages/GPappointmen....
- Gasche C, Lomer MCE, Cavill I, Weiss G. Iron, anaemia, and inflammatory bowel diseases. Gut. 2004;53(8):1190-7. doi:10.1136/gut.2003.035758.
- Wood MM, Elwood PC. Symptoms of iron deficiency anaemia: A community survey. Br J Prev Soc Med. 1966;20:117-121.
- Dean L. 1. Blood and the cells it contains. Blood Groups Red Cell Antigens. 2005:1-6.
- Sullivan KM, Mei Z, Grummer-Strawn L, Parvanta I. Haemoglobin adjustments to define anaemia. Trop Med Int Health. 2008;13(10):1267-71. doi:10.1111/j.1365-3156.2008.02143.x.
- Seid MH, Derman RJ, Baker JB, Banach W, Goldberg C, Rogers R. Ferric carboxymaltose injection in the treatment of postpartum iron deficiency anemia: a randomized controlled clinical trial. Am J Obstet Gynecol. 2008;199(4):435.e1-7. doi:10.1016/j.ajog.2008.07.046.
- Suominen P, Punnonen K, Rajamäki a, Irjala K. Serum transferrin receptor and transferrin receptor-ferritin index identify healthy subjects with subclinical iron deficits. Blood. 1998;92(8):2934-9.
- Michael Alleyne, McDonald K. Horne, MDb, and Jeffery L. Miller M. Individualized treatment for iron deficiency anemia in adults. Am J Med. 2008;121(11):943-948. doi:10.1016/j.amjmed.2008.07.012.Individualized.
- Stein J, Hartmann F, Dignass AU. Diagnosis and management of iron deficiency anemia in patients with IBD. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2010;7(11):599-610. doi:10.1038/nrgastro.2010.151.
- Gomollón F, Gisbert JP. Current Management of Iron Deficiency Anemia in Inflammatory Bowel Diseases: A Practical Guide. Drugs. 2013;73(16):1761-70.
- Goddard AF, James MW, McIntyre AS, Scott BB. Guidelines for the management of iron deficiency anaemia. Gut. 2011;60(10):1309-16. doi:10.1136/gut.2010.228874.